Uluslararası ticaretin geliştirilmesinde veengellerin kaldırılmasında, günümüzedeğin önemli görevler üstlenen ve 1 Ekim1994 tarihinden itibaren de adını “Dünya GümrükÖrgütü” (World Customs Organization-WCD)olarak değiştiren “Gümrük İşbirliği Konseyi“ (Conseil de Cooperatıon Douaniere C.C.D) ilktoplantısını gerçekleştirdiği 26 Ocak 1953 tarihin-den esinlenerek, her yıl 26 Ocak gününü, “DÜNYA GÜMRÜK GÜNÜ” olarak ilan etmiştir.Günümüzde sayıları 168’ e ulaşan örgüt üyesi tümülkelerde, 26 Ocak günü yapılacak “DünyaGümrük Günü” kutlamaları ve etkinliklerinedeniyle; bir yandan başlangıçtaki adıylaGümrük İşbirliği Konseyinin kuruluşuna nedenolan gelişmelere, diğer yandan da, örgüt’ünbugünkü yapısına ve faaliyetlerine kısaca değin-mek istiyoruz;Gümrük Kavramı, ilk çağlardan itibaren uzun yıllar,mali nitelikli bir vergi türü olarak anlaşılmış veyorumlanmıştır.Ancak; başlangıçta ulaşım imkan-ları elverişli şehir ve bölgeler arasında yapılanticaret ve mal mübadelesi, milli nitelikli devletlerinkurulmasıyla uluslararası ekonomik ilişkileredönüşünce, eski anlayış ve yorumlar zaman içindegeçerliliğini yitirmiştir.Özellikle sanayi devriminden sonra gümrük rejim-lerinin; ticaretin yönlendirilmesinde, ulusalekonomilerin, uluslararası ticaretten daha fazlapay almasında, ulusal sanayinin gelişmesinde vefaaliyetlerinin teşvik edilmesinde, etkili bir araçolduğu ortaya çıkmış, gümrük vergisi ve kavramıda ekonomik bir içerik kazanmıştır.Ancak zaman içinde gümrük rejimleri ve for-malitelerinin karmaşık yapısının yanı sıra, gittikçeegemen olmaya başlayan himayeci görüşlerin;uluslararası mübadeleyi zorlaştırdığı ve ticaretingelişmesine engel olduğu görülmüştür.Bu durum;1900 lü yılların başından itibaren, gümrük mevzu-atı ve formaliteleri ko-nusunda, uluslar arasındabir uzlaşma zorunluluğunu hep gündeme getir-miştir.Nitekim ilk defa 1922 yılında “MilletlerarasıEkonomik Konulara İlişkin Konferans” düzen-lenmiş, fakat bu konferansta alınan, yasaklarınkaldırılması ve formalitelerin basitleştirilmesikararları ise uygulamaya konulamamıştır.İkinci Dünya Savaşından sonra tekrar başlatılanbu çalışmalar nihayet 1947 yılında olumlu birsonuca ulaşmış ilk defa bir uluslararası ticaretkod’u, “Gümrük Tarifeleri ve Ticaret GenelAnlaşması” ( GATT) Ce-nevre’de imzalanmıştır.Gene aynı yıl, aralarında Türkiye’nin de bulun-duğu 13 ülkenin ortak katkılarıyla “AvrupaGümrük Birliği Çalışma Grubu” oluşturulmuştur.Çalışma grubunun; gümrük formalitelerini incele-mek ve bunlar arasında mukayeseler yapmak,uygulanabilir ortak norm’lar tespit etmeklegörevlendirdiği Gümrük Komitesi, ortak birGümrük Tarife Cetveli ve ortak bir Gümrük KıymetTanımı üzerinde çalışmalarını yoğunlaştırırken,aynı zamanda, bu sorunlarla devamlı meşgul ola-cak, çözüm önerileri geliştirecek daimi bir“Gümrük Konseyi” oluşturulması düşüncesi depekiş-meye başlamıştır.Nitekim 15 Aralık 1950 tarihinde, Belçika’nınbaşkenti Bruxsel’de imzaya açılan 3 önemli ulus-lararası söz-leşmelerden biri de “Gümrük İşbir-liği Konseyinin Kuruluşuna İlişkin Sözleşme”olmuştur. Sözleşmeyi ilk imzalayan 17 ülke’yedaha sonra diğer ülkelerde katılmış, 1953 yılındada Türkiye, Gümrük İşbirliği Konseyi Kurulmasınaİlişkin Sözleşmeyi resmen onaylamıştır.1994 yılından itibaren “Dünya Gümrük Örgütü”adıyla anılan ve halen 168 ülkenin üye olduğu buuluslararası kuruluşun, resmi çalışma dili İngilizceve Fransızca olup çalışma merkezi de Belçika’nınBruxsell şehridir.Kısaca özetlemek gerekirse, tamamen teknik birkuruluş olan örgüt; kuruluşundan günümüzedeğin, gümrük mevzuatının basitleştirilmesi, ahen-kleştirilmesi, ülkeler arasında, uygulanabilir ortaknorm’lar tespit edilmesine yönelik yaptığı çalış-malarıyla, uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasın-OLAYLARA BAKIŞOĞUZ ANTER( Gümrük ve Tekel Bakanlığı E. Müsteşar Yrd.)Dünya Gümrük Günü ve geliştirilmesinde, oldukça başarılı olmuş,önemli katkı sağlamıştır.Bir Genel Sekreter tarafından yönetilen DünyaGümrük Örgütü; faaliyetlerini; Gümrük Tekniği,Nomanklatör ve Eşya Tasnifi, Gümrük KıymetiTespit ve Eğitimi, gibi 3 önemli konuda oluştur-duğu Daimi Teknik Komiteler aracılığı ile yürüt-mektedir.Daimi Teknik Komitelerin hazırlayıp üye ülkelertarafından onaylanan pek çok uluslararasısözleşmeler arasında; her bir eki birçok gümrükişlemini konu alan ve 31 ekten oluşan KYATO SÖZLEŞMESİ, malların geçici kabulü ile ilgili ATAKARNELERİ SÖZLEŞMESİ, EŞYA TASNİFİ ve GÜMRÜK KIYMETİ ile ilgili sözleşmeler önemliçalışmalar olarak gösterilebilir.Türkiye, diğer üye ülkeler gibi uluslararası alandayapılan bu çalışmalara hep katılmış, genel kabulgörmüş sözleşmeleri ulusal mevzuatına dahilederek gelişmelerin dışında kalmamıştır.Dünya Gümrük Örgütü’nün kuruluşunun 52. yılınıtamamladığımız, Avrupa Birliği ile ortaklık müza-kere sürecine girdiğimiz bu günlerde; ülkemizkamu yönetimi ve dış ticaretinde önemli bir yeribulunan gümrük teşkilatımız; yaklaşık 50 yıldıryürürlükte olan temel yasası Gümrük Yasasını,değiştirerek, Avrupa Birliği gümrük kodu ile uyum-lu yeni bir gümrük yasasını uygulamaya ve güm-rük işlemlerini bilgisayar ortamında gerçekleştirm-eye başlamıştır.Gelişmelere ve ihtiyaçlara uygun çağdaş birmevzuatın uygulanmasında, işlemlerin basitleştir-ilmesinde, teknolojinin kullanılmasında önemli veolumlu adımlar atılmıştır.Ne varki; bize göre bugünkü örgütlenme yapısın-dan, görev yetki ve sorumluluk dağılımı ile ilgilimer-keziyetçi yapıdan, mesleğin, fevkaladeuzmanlık isteyen ve sürekli bir eğitimi zorunlukılan yönü itibariyle eğitim’den kaynaklanan sorun-lar gideri-lebildiği, hele ekonomik etkili gümrükrejimlerinin daha yaygın ve daha etkili bir şekildekullanımı teşvik edilebildiği taktirde gümrüklerim-izin,ülkemiz sanayi ve dış ticaretindeki rolü veetkinliği daha da artacaktır.
Konu: 26 OcakDünya Gümrük Günü