Ahlak, Arapça ‘hulk’ kelimesinin çoğuludur. Hulk kelimesi huy, yaratılış, seciye, adet, alışkanlık anlamlarına gelir. Terim olarak ise toplumu oluşturan bireylerin uymak zorunda oldukları davranış biçimleridir. Aynı zamanda bu davranışların temelini araştıran bilgi dalına da ahlak denmektedir.
Ahlak, iyi ve kötüyü inceleyen, kaynağını da töre ve geleneklerden almayı amaç edinen bilim dalıdır. Ahlakın amacı, insanlara dünya ve ahiret mutluluğu kazandırmaktır. Ahlakın konusu insanın iyi ve kötü bütün davranışlarıdır. Yeryüzünde kültürsüz bir toplum olmadığı için, birlikte yaşayan insanlar bu tür değerlere sürekli muhtaçtırlar. Bu değerler toplumları ayakta tutan, ona ruh ve şekil veren değerlerdir.
İnsanlar düzeyleri ne olursa olsun toplum halinde yaşamak zorundadırlar. Çünkü doğal ihtiyaçlarını gidermek, ortak güvenliklerini sağlamak ve yaşamı daha anlamlı bir hale getirmek için işbirliği yapmaları gerekir. Bu işbirliğini sağlamak için, sosyal ilişki içerisine girerler. Bu ilişkilerin düzenli ve olumlu olması için bazı kurallara ihtiyaç vardır. Bu kuralları da insanlara din, ahlak ve hukuk sağlar. Hırsızlık yapmak dinde haram, ahlak bakımından kötü, hukuk bakımından da suç sayılır. Hem ahlak hem de dinin hedefi insan davranışlarını iyiye, güzele, doğru ve yararlı olana yönlendirmektir.
Bu, kaynağı büyük ölçüde din olan ahlakın toplum yaşamında oynadığı rolü göstermektedir. Dine dayanmayan ahlak anlayışlarının yaşaması zordur. Ahlakın en büyük dayanağı Allah’ın ahiret gününde insanları hesaba çekeceğine ve yaptıkları davranışlara göre ödül veya ceza vereceğine dair inançtır. Bu inancın manevi yaptırımları olmadan ahlaki ilkelerin işlemesi mümkün değildir. Dinî duyguların zayıfladığı yerde ahlakın da zayıfladığı görülmektedir. Maddî yaptırımlar insanları ahlaklı davranmaya zorlayamamaktadırlar.
Her din, bir dünya görüşü yanında aynı zamanda bir ahlak anlayışı da getirmiştir. Büyük ilahi dinlerde bu açıkça görülmektedir. Bu dinlere inananların yaşantıları kendilerine özgü ahlak anlayışlarından etkilenerek şekillenmiştir. Çünkü hem dinler hem de ahlak anlayışları insanların neleri yapması ve nelerden de kaçınması gerektiğine ilişkin prensipler içerirler. İnsan, başkaları ile birlikte barış ve kardeşlik içinde yaşamayı ahlak ve dine önem vererek başarabilir.
İslam ahlakının temeli de İslam dinidir.İslamın iki önemli kaynağı olan Kur’anı Kerim ve Peygamberimizin sünneti islam ahlakının temelini oluşturur. Peygamberimizin hadislerinde “Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim” ve “sizin en hayırlınız ahlakı en güzel olanınızdır” buyurulmuştur.
Şu ayetler İslam’daki din-ahlak ilişkisini gösteren güzel örneklerdir;
“Doğrusu size Allah’tan bir nur ve apaçık bir Kitap gelmiştir. Allah, rızasını isteyenleri onunla mutluluk yollarına eriştirir ve onları izni ile karanlıklardan aydınlıklara çıkarır. Onları doğru yola iletir” (Maide 15-16)
“İşte bu Kur’an, indirdiğimiz feyz kaynağı bir kitaptır. Artık buna uyun ve kötülüklerden kaçının. Böylece esirgenmiş olursunuz.” (En'am 155)
******’ün de ahlak anlayışı ulusumuzun birlik ve beraberliğini sağlamlaştıracak ve geliştirecek doğrultudadır. O bir sözünde “Hiç bir ulus yoktur ki, ahlak temellerine dayanmadan yükselsin ” demiştir.
İnsan kişisel çıkarları ve bencilliği yüzünden, başkalarının haklarına saldırmaktan geri durmaz. Bu yüzden toplumsal yaşamın, düzenli bir şekilde sürmesi için, kişilerin aşırı arzu ve isteklerinin önüne geçecek, onu ölçülü ve dengeli bir duruma getirecek değerlere ihtiyaç vardır. Bu değerler ile insanın suç işlemesinin önüne geçilir ve iyiye yönlendirilir. Sonuç olarak din ve ahlak, insanlar arasında paylaşılan ortak değerleri artıran yararlı ve birleştirici unsurlardır. Çünkü her ikisinin de ortak amacı insanlara iki dünya mutluluğu sağlamaktır.
Konu: 1,3 Ahlak 